Opracowany przez Ministerstwo Gospodarki projekt ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej zakłada uproszczenie rozliczeń podatkowych osób korzystających z bezpłatnej pomocy prawnej (PIT), a także dla prawników jej udzielających (VAT). Ułatwienia mają dotyczyć porad tylko dla osób pobierających zasiłek z opieki społecznej.

Wbrew obietnicom ministerstwa gospodarki  ułatwienia nie są  tak do końca oczywiste. Nie wystarcza bowiem sam fakt, że ubiegający się o bezpłatną pomoc prawną (pro bono) podatnik pobiera okresowy, lub stały zasiłek z opieki społecznej – czyli jest w skrajnie ciężkiej sytuacji materialnej. Fakt korzystania z zasiłku musi jeszcze zgłosić prawnikowi w pisemnym oświadczeniu i to zanim otrzyma pomoc.

Zmiany, które wprowadza projekt ustawy będą łączyły się z tym, że w stosunku do usług świadczonych osobom korzystającym z zasiłku z opieki społecznej nie będzie się stosował zapis o opodatkowaniu podatkiem obrotowym świadczeń nieodpłatnych. Równocześnie od wartości takiego świadczenia w ich przypadku nie będzie musiał być odprowadzony podatek (PIT).

Zgodnie z interpretacjami Resortu Finansów i organów podatkowych korzystanie z usług pro bono wiąże się z uzyskaniem przez podatnika przychodu o wartości równej wydatkom poniesionym przez innych klientów prawnika korzystających odpłatnie z takiego samego zakresu usług. A od przychodu należy odprowadzić do Fiskusa podatek. Sam prawnik ponadto jest zobowiązany do powiadomienia urzędu skarbowego (na formularzu PIT – 8c), że dany podatnik korzystając z bezpłatnej porady prawnej osiągnął przychód. Jeśli zaniechałby tej czynności – grozi mu grzywna.

Piotr Maksymiuk (doradca podatkowy, Baker & McKenzie) twierdzi, że proponowane w projekcie zmiany nie są wystarczające, gdyż z usług pro bono korzystają przeważnie osoby ubogie, ale nie każda z nich otrzymuje zasiłek, poza tym nawet te „nieco lepiej” sytuowane nie zawsze mogą sobie pozwolić na opłacenie porady prawnika. One również powinny być zwolnione z opłacania podatku, jeśli zostanie im udzielona bezpłatna porada prawna. A o tym, komu zostanie świadczona usługa pro bono, powinien decydować sam prawnik, jako najlepiej zorientowany w sytuacji materialnej klienta.

Andrzej Ossowski (adwokat prowadzący własną kancelarię) uważa, iż konieczność składania pisemnego oświadczenia jest korzystna, gdyż z automatu prowadzi do zwolnienia. Minusem natomiast jest obowiązek przechowywania oświadczeń aż do ich przedawnienia.

Nie wiadomo, kiedy projekt ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej wejdzie w życie. Na razie trwają uzgodnienia między ministerstwami mające na celu nadanie mu najbardziej optymalnego kształtu.