Zużywające gaz do celów opałowych kotłownie osiedlowe nie są zwolnione z akcyzy. Po zmianach, jakie wprowadziła nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym, ponoszą one wyższe koszty eksploatacyjne. Ich ciężar bez wątpienia będzie rozłożony na mieszkańców.

Nowelizacja przyniosła zwolnienia z akcyzy. Owszem, jednak należą się one m.in. gospodarstwom domowym opalanym gazem i z drugiej strony zakładom energochłonnym, czyli takim, u których udział zakupu wyrobów gazowych stanowi co najmniej 5 % w stosunku do wartości produkcji sprzedanej. Dotyczy to roku poprzedzającego rok, dla którego wskaźnik ten jest obliczany. W odniesieniu do zakładów energochłonnych konieczny jest dodatkowy warunek, którego spełnienie pozwala na zwolnienie z podatku akcyzowego – chodzi o stosowanie proekologicznych systemów ograniczających zanieczyszczenie środowiska. Wśród systemów tego typu wymienić można ETS (ang.: Emissions Trading Systems — Europejski System Handlu Emisjami) i system białych certyfikatów (świadectw efektywności energetycznej). Niestety dotyczą one tylko zakładów o wysokiej mocy – odpowiednio 20 MW i 5 MW, czyli nieosiągalnych dla niewielkich osiedlowych kotłowni. Oznacza to, iż spadnie na nie ekonomiczny ciężar akcyzy. Ratunkiem dla nich byłoby uzyskanie korzystnej indywidualnej interpretacji wydanej przez ministra finansów. Musiałaby ona zezwalać na wykorzystanie odmiennych, niż wymienione wcześniej, systemów chroniących środowisko, a jednocześnie zwiększających efektywność energetyczną.

Warto przy tym zauważyć, że nie są traktowane równo ciepłownie opalane gazem i węglem. Zakłady energochłonne wykorzystujące węgiel nie muszą stosować wcale systemów ochrony środowiska, ani podnoszących energetyczną efektywność, a jedynie spełnić jeden warunek, jakim w ich przypadku jest wymóg energochłonności, a są zwolnione z akcyzy.

Wymóg energochłonności w odniesieniu do zakładów ciepłowniczych oznacza minimum 10 % udział zakupu wyrobów węglowych we wartości produkcji sprzedanej.

Tymczasem, aby ciepłownie opalane gazem mogły skorzystać ze zwolnienia z akcyzy, muszą spełnić wyższe wymagania. Zdaniem ekspertów rodzi to podejrzenie, iż nowe przepisy akcyzowe (Dz. U. 2009, nr 3, poz. 11, ze zmianami) rozmijają się z konstytucją i unijnym prawem z tego względu, że dyskryminują one małe zakłady wykorzystujące do opalania gaz ziemny. Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie zwróciła się do rzecznika praw obywatelskich z prośbą, aby skierował do ustawodawcy wniosek. o dokonanie zmian w ustawie.